Jelle Staleman weet wat hij doet

Het lijkt op een verhaal uit een jongensboek: al toen Jelle 7 jaar jong was, beklom hij als het even kon de twintig meter hoge populier in zijn achtertuin. Een buurman was onder de indruk en vroeg hem mee naar een klimweekend in de Belgische Ardennen. Jelle was direct enthousiast en toen hij een paar jaar later met zijn vader door de Pyreneeën wandelde, wist hij het zeker: hij wilde berggids worden.

Het hoofd koel
Maar toen Jelle eenmaal voor zijn beroepskeuze stond, waren het zijn ouders die het hoofd koel hielden. ‘Zij wezen me er op dat het voor “laaglanders” bijna onmogelijk was om berggids te worden’, vertelt hij. ‘En dat het ook een lang en risicovol traject is: je bent eerst jaren bezig om een portfolio van steeds zwaardere tochten op te bouwen en dan moet je nog maar hopen dat je als enige Nederlander door de strenge selectie komt. Ik begreep hun twijfels en koos daarom voor het Korps Mariniers. Daar volgde ik de berg- en wintertraining, maar klom ook al snel op tot de elite-eenheid, de absolute top dus. En het besef dat ik dát kon, gaf mij het zetje om toch ontslag te nemen, om alsnog mijn droom achterna te gaan.’

Brood en een glaasje water
‘Er volgden pittige jaren’, vervolgt Jelle. ‘Alpinisme is duur. Mijn geld verdiende ik in de catering en de bouw. Dan had ik me een paar weken het snot voor de ogen gewerkt en leefde ik vaak op brood met een glaasje water. Net zolang tot ik weer genoeg had verdiend om naar de Alpen te gaan en om verder te trainen, tot het geld weer op was.’ Na acht jaar bereikte Jelle zijn hoogste doel: hij werd niet alleen één van de inmiddels negen Nederlandse berggidsen, maar ook de enige berggids met het hoogste skilerarendiploma én de titel Nederlands kampioen reuzeslalom skiën voor skileraren op zak.

ADHD als gave
Die enorme gedrevenheid zit in Jelle’s genen. ‘Ik heb ADHD en ben dus niet bepaald een stilzitter’, legt hij uit. ‘Velen zien dat als een beperking, maar voor mij is het een gave. Het geeft me de driveom mijn grenzen te verleggen, het helpt me om mijn doelen te bereiken. En voor dat laatste is er geen betere plek denkbaar dan in de bergen. Want dáár kan ik niet alleen mijn energie kwijt, ik vind er ook mijn rust.’

Met laptop op bergtop
Toen Jelle zijn gespecialiseerde reisbureau begon, ging het hem zakelijk voor de wind. ‘Misschien wel té’, vertelt hij. ‘Ik was negen maanden per jaar in de bergen. Maar ondernemen als éénpitter vraagt ook om het nodige papier- en regelwerk. Dan stond ik soms bovenop een bergtop - met mijn laptop in de ene hand en mijn telefoon in de andere - berghutten te regelen. Dat ging zo niet langer. Bovendien besefte ik dat ik dit fysieke beroep niet tot in de eeuwigheid kan volhouden. Om die redenen heb ik mijn bedrijf vorig jaar ingebracht bij Mountain Network, één van de grootste klim- en bergsportorganisaties in Nederland. Niet voor geld, maar voor aandelen. Ik ben nu dus mede-eigenaar en dat geeft veel rust. Ik ben nu nog vier maanden per jaar weg. Dat is fijn voor mijn vriendin, maar inmiddels ook voor mijzelf. In plaats van ‘ik moet weer’ is het weer ‘ik mag weer.’ En als ik eens mijn been breek, hoef ik me geen financiële zorgen meer te maken.’

Gevaarlijk
‘Of de bergsport zo gevaarlijk is? Als je niet weet wat je doet wel. In Nederland word je voor gek verklaard als je zonder rijbewijs met 160 km per uur over de snelweg rijdt, maar diezelfde mensen gaan wél zonder enige vorm van kennis off piste skiën. En dat is waar het in bijna alle gevallen misgaat. Ik ben heel goed opgeleid en ik weet wat ik doe. En ook de statistieken liegen niet: in mijn arbeidsongeschiktheidsverzekering zit een steigerbouwer in schaal 5, de hoogste risicoklasse. Ik zit zelf in 4. Honderd procent veiligheid bestaat dan ook niet, er kan altijd iets gebeuren, ook als je in de auto stapt. Maar je kan het gevaar wel minimaliseren.’

Eigen methode
Om moeilijke beslissingen verstandig te kunnen nemen, heeft Jelle een eigen systeem bedacht. ‘Als je vlak onder de top voor de keuze staat - doorgaan of omdraaien – speelt er van alles door je hoofd. Subjectieve gedachten als “Ik heb er jaren voor getraind, nu moet ik het afmaken ook.” Maar ook objectieve gedachten, over naderend slecht weer of lawinegevaar bijvoorbeeld. En zelfs als je naar die feiten luistert, kan een stemmetje nog tegen je zeggen: “De rest van de groep wil doorgaan, dus waar zou jij je druk om maken?” Hoe neem je dan tóch de beste beslissing? Vanuit mijn klimervaring ontwikkelde ik een eigen methode die ik nu graag deel met mensen uit het bedrijfsleven. Tijdens een presentatie voor een groep artsen bijvoorbeeld, die ook regelmatig moeten beslissen over mensenlevens. Of met de leiding van een staalbedrijf, waar opeens veel ongelukken gebeuren, doordat er een stoere-mannen-cultuur heerst, in plaats van dat er naar de feiten wordt geluisterd. Risico’s nemen is geen exacte wetenschap en mijn methode kan ook andere ondernemers hierin verder brengen…’